Trong kho tàng nông sản của Việt Nam, hạt đậu đen là một trong những loại hạt được sử dụng rộng rãi và lâu đời nhất. Không chỉ đơn thuần là nguyên liệu chế biến món ăn, đậu đen còn góp mặt trong nhiều bài thuốc dân gian với giá trị dược liệu đáng kể. 

Hạt đậu đen nhỏ, bề mặt nhẵn bóng, vỏ ngoài có màu đen tuyền hoặc đen nhạt, nhân màu trắng sữa hoặc xanh nhạt, tùy giống. Hiện nay có hai loại phổ biến là đậu đen xanh lòng và đậu đen lòng trắng, trong đó đậu đen xanh lòng được đánh giá cao hơn về dược tính và hương vị.

Loại hạt này có hương vị bùi béo, thanh nhẹ và không ngấy. Khi nấu chín, đậu mềm nhừ, thơm ngọt tự nhiên, rất dễ ăn và dễ tiêu hóa. Vị đậu đen không quá nổi bật nhưng lại dung hòa tốt với nhiều nguyên liệu khác, nhờ đó có thể sử dụng linh hoạt trong các món ăn mặn, món ngọt hoặc nước uống. Đậu đen còn có khả năng làm mát cơ thể, nên được dùng phổ biến trong mùa hè để giải nhiệt, thanh lọc gan và lợi tiểu.

Từ hạt đậu đen có thể làm thành các món bổ dưỡng:

- Chè đậu đen: Đây có lẽ là món phổ biến nhất. Đậu được ninh nhừ rồi nấu với đường, có thể thêm chút muối, nước cốt dừa và đá. Món chè này không chỉ thơm ngon mà còn là thức uống giải nhiệt tuyệt vời cho mùa nóng.

- Cơm nếp đậu đen (xôi đậu đen): Hạt đậu nấu cùng nếp dẻo, thêm chút muối và rắc hành phi là món ăn sáng thân thuộc của nhiều người.

- Nước đậu đen rang: Đậu đen rang lên cho thơm, sau đó nấu với nước để uống. Thức uống này giúp thanh nhiệt, giải độc, tốt cho da và tiêu hóa.

- Đậu đen hầm giò heo, chân gà hoặc đuôi bò: Là món ăn bổ dưỡng, tốt cho xương khớp, thường được dùng trong các bữa cơm gia đình hay khi cần tẩm bổ.

- Bột đậu đen ngũ cốc: Hạt đậu được rang chín, nghiền mịn, trộn với các loại đậu khác làm thành bột uống bổ dưỡng, tăng năng lượng và rất được ưa chuộng trong thực dưỡng.

Nghiên cứu từ y học hiện đại cũng cho thấy, trong các loại hạt họ đậu, đậu đen có nhiều chất đạm, thậm chí nếu so sánh cùng trọng lượng, protein trong đậu đen còn cao gấp đôi thịt bò, gấp 3 so với trứng, và gấp 16 lần so sữa.

Ngoài ra, đậu đen còn chứa các axit nicotinic, vitamin B1, vitamin B2, carotene và nguyên tố vi lượng đồng, sắt trong đậu đen cũng rất cao, cao hơn thịt bò. Dù chứa nhiều đạm và dưỡng chất, nhưng khi sử dụng lại không gây béo vì lượng chất béo trong loại hạt này gần như bằng 0, nên tốt cho cả người muốn giảm cân, giảm mỡ.

Tác dụng của đậu đen với mẹ bầu:

Hỗ trợ tăng cường sức khỏe tim mạch 

Ở giai đoạn mang thai, tim của mẹ sẽ phải hoạt động nhiều hơn so với mức bình thường do nhu cầu tuần hoàn máu trong cơ thể tăng lên theo quá trình thai nhi lớn dần lên. Đậu đen có chứa rất nhiều chất xơ giúp làm giảm áp lực lên tim, giảm cholesterol để quá trình tuần hoàn máu có thể diễn ra nhanh hơn, tốt hơn. 

Tăng cường hệ miễn dịch cho mẹ 

Đậu đen có hàm lượng isoflavon rất cao, thành phần này có chức năng tương tự như estrogen nên giúp cơ thể bà bầu tăng cường hệ miễn dịch, chống lại một số bệnh như cảm cúm thông thường. 

Giúp mẹ bầu có làn da khỏe mạnh, tươi sángNhiều chị em mang thai thường lo bị sạm da, nám da nên đã tìm đến các loại vitamin E tổng hợp để duy trì làn da thêm khỏe mạnh. Đậu đen là giải pháp tốt để thay thế bởi loại đậu này rất giàu vitamin E. 

Giúp ổn định đường huyết 

Phụ nữ mang thai thường có nguy cơ bị tiểu đường thai kỳ, sẽ làm ảnh hưởng đến trẻ sơ sinh. Khi mang thai, nhiều bà bầu thường dễ bị  thèm đồ ngọt, những món ăn vặt hàm lượng đường cao. Bà bầu uống nước đỗ đen hàng ngày sẽ giúp ổn định đường huyết rất tốt. 

Làm giảm cholesterol

Nếu bà bầu ăn đậu đen thường xuyên sẽ giúp làm giảm lượng cholesterol, tránh làm xơ vữa động mạch, góp phần làm giảm các nguy cơ bị đột quỵ, đau tim. 

Tăng cường cho hệ tiêu hóa 

Nhu cầu dinh dưỡng khi mang thai rất cao nên thường dễ dẫn đến những vấn đề về tiêu hóa đặc biệt nghiêm trọng như viêm ruột, táo bón. Điều này sẽ có thể khiến cho thai nhi không đủ chất dinh dưỡng nên bị chết lưu. Hàm lượng chất xơ cao trong đậu đen, có thể giúp nước thẩm thấu tốt hơn, ở dạng gel nên trong quá trình tiêu hóa thức ăn, các chất dinh dưỡng có thể hấp thụ qua thành ruột tốt hơn.