Việt Nam đứng đầu thế giới về sản xuất và xuất khẩu hồ tiêu trong hơn 20 năm qua, trong đó Mỹ là thị trường số 1 với khối lượng đạt 10.278 tấn trong quý 1/2025. Dù hồ tiêu rất quen thuộc với nhiều gia đình Việt nhưng không phải ai cũng biết đây còn là vị thuốc quý, mang lại nhiều lợi ích to lớn cho sức khỏe.

Theo số liệu thống kê sơ bộ của Hiệp hội Hồ tiêu và Cây gia vị Việt Nam, quý đầu tiên của năm 2025, Mỹ tiếp tục là thị trường xuất khẩu hạt tiêu lớn nhất của Việt Nam với khối lượng đạt 10.278 tấn, chiếm 22% thị phần. Trong năm 2024, Việt Nam xuất khẩu hồ tiêu sang Mỹ đã mang về hơn 400 triệu USD (gần 10.500 tỷ đồng). Đáng nói, sản lượng xuất khẩu hồ tiêu của Việt Nam bằng cả thế giới cộng lại. Theo đó, năm 2024, với sản lượng 170.000 tấn - Việt Nam tiếp tục giữ vững vị thế là sản xuất và xuất khẩu hồ tiêu lớn nhất thế giới, chiếm khoảng 40% sản lượng thu hoạch và 60% thị phần xuất khẩu toàn cầu.

Không chỉ là loại nông sản xuất khẩu mang lại giá trị kinh tế cao, hồ tiêu còn lại gia vị quen thuộc nhưng không được sử dụng nhiều. Sở dĩ như vậy là do Việt Nam có quá nhiều các loại gia vị, hơn nữa hạt tiêu thường có vị cay nên được đồn đoán ăn nhiều sẽ gây đau dạ dày. Tuy nhiên, theo các chuyên gia điều này là không chính xác, nếu sử dụng đúng cách hạt tiêu còn là bài thuốc rất tốt cho sức khỏe.

Lương y Bùi Đắc Sáng, Hội Đông y Hà Nội cho biết, trong đông y hạt tiêu có vị cay, tính nóng, vào 2 kinh vị và đại tràng. Hồ tiêu có tác dụng trừ lạnh, giảm đau, giúp tiêu hóa tốt, chống nôn; chữa các chứng đau bụng do lạnh, nôn mửa, ăn không tiêu.

Hồ tiêu dù có nhiều tác dụng, nhưng ở Việt Nam được sử dụng ít đa số chỉ làm gia vị. Ảnh minh họa. 

  Ngoài ra, hồ tiêu còn có tác dụng sát trùng, diệt ký sinh trùng. Mùi của hồ tiêu có tác dụng đuổi sâu bọ, do đó hồ tiêu được dùng để bảo vệ quần áo len khỏi bị nhậy cắn. Đặc biệt, các nghiên cứu chỉ ra rằng, hồ tiêu đen loại có rất nhiều ở Việt Nam còn có tác dụng ngăn ngừa ung thư, giúp kiểm soát huyết áp và đốt cháy mỡ thừa.

Theo đó, hồ tiêu đen chứa nhiều chất chống oxy hóa, đặc biệt là piperine. Các chất này giúp bảo vệ tế bào khỏi tác hại của các gốc tự do. Bên cạnh đó, piperine trong hồ tiêu đen có khả năng giảm viêm trong cơ thể. Viêm mạn tính có liên quan đến sự phát triển của bệnh tim mạch, vì vậy việc giảm viêm có thể giúp bảo vệ tim.

Một số nghiên cứu cũng cho thấy piperine có thể giúp giảm mức cholesterol xấu (LDL) và triglyceride trong máu, đồng thời tăng mức cholesterol tốt (HDL). Điều này có lợi cho sức khỏe tim mạch vì cholesterol cao là một yếu tố nguy cơ gây xơ vữa động mạch và các bệnh tim mạch khác.

Ngoài piperine, hồ tiêu đen còn chứa các chất chống oxy hóa khác như vitamin C, flavonoid, carotenoid. Các chất này cũng có tác dụng bảo vệ tế bào thần kinh khỏi tổn thương do gốc tự do gây ra. Sử dụng hồ tiêu đen đồng thời có thể giúp cải thiện lưu thông máu đến não, đảm bảo cung cấp đủ oxy và dưỡng chất cho hoạt động của não.

 Hồ tiêu vừa là gia vị, vừa là vị thuốc tốt cho sức khỏe chống được cả ung thư. Ảnh minh họa. 

“Hồ tiêu có rất nhiều tại Việt Nam, là mặt hàng xuất khẩu tới nhiều nước trên thế giới và có giá trị tốt cho sức khỏe, nhưng tiếc rằng chính người Việt lại rất ít dùng. Đa số người Việt dùng hồ tiêu để rắc vào nước chấm hay một số món ăn, thậm chí còn dùng ít hơn cả mì chính và đường, trong khi tác dụng lại vượt trội hơn nhiều”, ông Sáng cho hay.

Ông Sáng tư vấn, để có thể mang lại tác dụng với sức khỏe, mọi người có thể kết hợp hồ tiêu với thực phẩm hay vị thuốc khác để sử dụng, thay vì chỉ sử dụng làm gia vị trong bữa cơm hàng ngày. Theo đó, có thể dùng 2-4g hồ tiêu sắc lấy nước uống hoặc tán bột hoàn thành viên dùng để chữa đau bụng do lạnh, ăn không tiêu.

Hoặc có thể dùng để chữa đau rằng bằng cách dùng hồ tiêu và tất bát với lượng bằng nhau, nghiền nhỏ, hòa cùng sáp ong, làm thành viên nhỏ. Mỗi lần dùng 1 viên giã nhỏ, nhét vào khu vực răng đau. “Do hồ tiêu có tính cay nóng, nên khi dùng làm thuốc cần tham khảo ý kiến của người có chuyên môn, nhất là liều lượng sử dụng để tránh tác dụng phụ với sức khỏe”, ông Sáng nói.

Một số người đang mắc hội chứng ruột kích thích, bệnh trĩ hay phụ nữ có thai nên hạn chế dùng hồ tiêu để tránh bị nóng trong, báo bón hoặc gây kích ứng làm tăng nguy cơ chảy máu ở người bị trĩ.