Sau sinh mổ nhiều mẹ rơi vào hoàn cảnh không có sữa hoặc ít sữa. Vậy mẹ sinh mổ không có sữa phải làm sao? Có những cách nào giúp gọi sữa về hiệu quả?… Dưới đây là những thông tin bổ ích mà mẹ có thể tham khảo.
Sinh mổ bao lâu thì sữa về?
Mọi người vẫn hay truyền tai nhau rằng mẹ sinh mổ không có sữa hoặc ít sữa hơn so với mẹ sinh thường. Các nghiên cứu cho thấy có rất nhiều lý do khiến sữa chậm về, chứ không phải chỉ do phương pháp sinh. Vì thế đừng quá lo lắng về những lời truyền tai mẹ đã nghe, việc cho con bú sau khi sinh mổ là hoàn toàn có thể. Mặc dù mẹ có thể gặp một vài thách thức nhưng nhìn chung, hầu hết các mẹ sau sinh mổ muốn nuôi con hoàn toàn bằng sữa mẹ đều thành công. (1)
Vậy sau sinh mổ bao lâu sữa sẽ về? Trên thực tế cơ thể mẹ đã sản xuất sữa từ trước khi em bé chào đời. Sữa non là loại sữa đầu tiên mà mẹ tạo ra, phát triển trong ngực vào giữa thai kỳ (khoảng tuần thứ 12-18) và tiếp tục được sản xuất trong vài ngày đầu sau khi sinh. Sữa non chứa nhiều thành phần dinh dưỡng quan trọng cho trẻ trong những ngày đầu đời. Trong sữa non có nhiều carbohydrate, protein và kháng thể, đồng thời có đặc tính nhuận tràng giúp thải phân su và chống vàng da.
Sau khi trẻ chào đời, những thay đổi về nội tiết tố cộng với hoạt động bú mút vú mẹ của trẻ sẽ làm tăng lưu lượng máu đến ngực của mẹ. Lưu lượng máu tăng lên giúp làm tăng thể tích sữa mẹ, thay đổi thành phần của sữa mẹ hai lần trong tháng đầu sau sinh.
Đầu tiên là sự thay đổi từ sữa non sang sữa chuyển tiếp, diễn ra trong vòng 2-5 ngày sau khi sinh. Sữa chuyển tiếp có màu trắng như nước gạo và chứa nhiều protein hơn. Tiếp đó, khoảng 10-14 ngày sau sinh, sữa sẽ được thay đổi thành sữa trưởng thành. Sữa trưởng thành được chia thành sữa đầu và sữa cuối.
Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng sinh mổ có thể trì hoãn quá trình sản xuất sữa trưởng thành, tức là thời điểm sữa về. Thời điểm chính xác sữa về có thể chậm hơn vài ngày nếu mẹ sinh mổ, nhưng cuối cùng sữa sẽ về, mẹ đừng quá lo lắng. Mẹ có thể đẩy nhanh quá trình này bằng cách cho con bú mẹ thường xuyên, cho con bú theo nhu cầu và dành nhiều thời gian tiếp xúc da kề da với trẻ.
Làm thế nào để biết sữa đã về? Đối với nhiều phụ nữ, tình trạng căng tức ngực là dấu hiệu rõ ràng nhất cho thấy sữa chuyển tiếp đã về. Khi lượng sữa tăng lên, lưu lượng máu đến ngực tăng lên sẽ khiến ngực căng cứng. Theo thời gian, khi sữa mẹ chuyển sang giai đoạn sữa trưởng thành, ngực sẽ trở nên mềm mại trở lại. Nhiều mẹ lo lắng vì nghĩ rằng đây là dấu hiệu nguồn sữa giảm, tuy nhiên đây là hiện tượng hoàn toàn bình thường.
Một dấu hiệu khác cho thấy sữa mẹ đã chuyển sang giai đoạn sữa trưởng thành là thấy sữa chảy ra từ vú. Mẹ hãy cho trẻ bú mẹ sớm để trẻ nhận được nguồn dinh dưỡng quý báu từ sữa mẹ. Đối với trẻ bú mẹ, Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) khuyến cáo nên cho trẻ bú theo nhu cầu, khi trẻ no sẽ nhả núm vú hoặc đẩy núm vú mẹ ra.
Mặc dù có nhiều mẹ cho con bú không gặp trở ngại gì, nhưng cũng có một số mẹ không có sữa sau khi sinh mổ. Dưới đây là một số nguyên nhân gây ra trở ngại này, gồm:
1. Chậm thời gian cho trẻ bú mẹ
Các nghiên cứu đã phát hiện rằng phụ nữ sinh mổ có nhiều khả năng trì hoãn việc da kề da và cho con bú ngay sau khi sinh vì nhiều nguyên nhân. Hầu hết mẹ sinh thường sẽ được da kề da và cho con bú ngay khi trẻ lọt lòng. Tuy nhiên, đối với mẹ sinh mổ sẽ có hai trường hợp là trẻ được da kề da với mẹ hoặc hai mẹ con phải cách ly tạm thời. (2)
ThS.BS Lê Nhất Nguyên, Trưởng khoa Sản Phụ Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh – Quận 8 cho biết, tại Trung tâm Sản Phụ khoa Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh, đối với các mẹ sinh mổ dùng phương pháp vô cảm là gây tê tủy sống hoặc gây tê ngoài màng cứng, sau khi bắt trẻ ra ngoài, nếu sức khỏe mẹ và trẻ ổn định sẽ được thực hiện da kề da, thậm chí mẹ có thể cho con bú ngay cả khi còn trong phòng mổ.
Đối với mẹ sinh mổ dùng phương pháp gây mê toàn thân hoặc vì lý do sức khỏe khi sinh mà trẻ cần được chăm sóc sơ sinh đặc biệt (NICU), hai mẹ con sẽ không được thực hiện da kề da. Lúc này việc bú mẹ bị trì hoãn, cộng với tâm lý lo lắng có thể ảnh hưởng đến quá trình tạo sữa.
“Trường hợp này mẹ cần dành thời gian nghỉ ngơi để hồi phục sau cuộc mổ, đừng quá lo lắng bởi trẻ sẽ được các chuyên gia, bác sĩ và điều dưỡng Sơ sinh chăm sóc kỹ lưỡng. Ngay sau khi hai mẹ con gặp lại nhau, mẹ và trẻ sẽ được thực hiện da kề da và tập cho trẻ bú mẹ ngay lập tức, trẻ vẫn được những lợi ích từ việc nuôi con bằng sữa mẹ”, bác sĩ Nguyên chia sẻ.
Nếu nhận thấy sữa về sau khi sinh, mẹ có thể hút sữa để đảm bảo nguồn sữa dồi dào và quý báu cho con. Sau khi hai mẹ con gặp lại nhau, mẹ có thể tập cho trẻ ngậm ti và bắt đầu cho con bú.
2. Ảnh hưởng của thuốc gây tê hoặc gây mê
Thuốc gây tê hoặc gây mê được sử dụng trong cuộc sinh mổ có thể ảnh hưởng đến quá trình sản xuất sữa của mẹ. Trường hợp mẹ phải sử dụng thêm các loại thuốc chống viêm hoặc nhiễm trùng có thể ức chế hormone sản xuất sữa, điều này khiến mẹ không thể có sữa ngay sau khi sinh. Ngoài ra, khi sinh mổ cơ thể mẹ không trải qua quá trình co bóp tử cung tự nhiên, nên tuyến sữa sẽ hoạt động chậm hơn so với mẹ sinh thường.
3. Ảnh hưởng của vết mổ
Những cơn đau sau sinh mổ có thể khiến mẹ mất ngủ hoặc ngủ không ngon giấc, điều này gián tiếp ảnh hưởng đến quá trình sản xuất sữa mẹ. Việc đau vết mổ cộng với các cơn co tử cung sẽ khiến mẹ gặp khó khăn trong việc ôm con bú. Trong trường hợp này, mẹ hãy thông báo với bác sĩ để được chỉ định thuốc giảm đau an toàn, giúp mẹ bớt đau và cơ thể tập trung vào việc tạo sữa mà không lo ảnh hưởng đến nguồn sữa cho con.
4. Ảnh hưởng của chế độ dinh dưỡng sau sinh
Không ít trường hợp mẹ sau sinh mổ không có sữa là do chế độ ăn uống không đúng cách, kiêng khem quá mức, không cung cấp đủ dưỡng chất để cơ thể hồi phục sau sinh, gây ảnh hưởng đến khả năng tiết sữa mẹ.
5. Ảnh hưởng của tâm lý sau sinh mổ
Một số trường hợp mẹ được chỉ định mổ khẩn cấp để bắt thai nhi ra ngoài, không phải là mong muốn của mẹ nên có thể ảnh hưởng đến tâm lý sau sinh như thất vọng, buồn bã, lo lắng… đều có thể ảnh hưởng đến việc nuôi con bằng sữa mẹ.
Một số dấu hiệu cho thấy mẹ sau sinh mổ không có sữa hoặc ít sữa gồm:
1. Bầu ngực xẹp, không căng tức
Nguyên tắc khi sữa mẹ tiết ra sẽ làm bầu ngực căng tức. Nếu mẹ nhận thấy bầu ngực lúc nào cũng mềm, lỏng, không căng tròn có thể là dấu hiệu của việc không có sữa.
2. Vắt tay hoặc dùng máy hút vẫn không có sữa
Khi mẹ cho con ti trực tiếp, dưới lực bú mút của trẻ không thấy sữa tiết ra. Vắt sữa bằng tay hoặc dùng máy hút sữa kích thích bầu ngực vẫn không thấy sữa chảy ra chứng tỏ mẹ bị mất sữa sau sinh.
3. Trẻ bú không đủ no
Thường khi trẻ bú no sẽ có biểu hiện hài lòng và ngủ ngay sau đó. Nếu mẹ thấy sau khi ti mẹ trẻ vẫn đói thông qua các biểu hiện như khóc, miệng di chuyển liên tục để tìm đầu ti mẹ, mút ngón tay… đó chính là dấu hiệu mẹ ít sữa, không đủ sữa cho trẻ.
4. Trẻ đi tiểu dưới 6 lần mỗi ngày
Khi bú đủ sữa mẹ, trẻ sẽ đi tiểu 6 lần/ngày hoặc hơn, nước tiểu thường không màu. Nếu thấy trẻ đi tiểu dưới 6 lần/ngày, hoặc trẻ trên 3 ngày tuổi nước tiểu có màu gạch bẩn dính tả đó là dấu hiệu sữa mẹ ít.
5. Trẻ không tăng cân
Trẻ sơ sinh có thể giảm cân nặng trong vài ngày đầu sau sinh, nhưng sẽ trở lại cân nặng như lúc sinh sau 10-14 ngày và bắt đầu tăng cân. Nếu trẻ khỏe mạnh mà không tăng cân theo thời gian hoặc thậm chí sụt cân, đồng nghĩa là trẻ không nhận đủ sữa mẹ để có thể tăng trưởng và phát triển.
Mẹ sinh mổ không có sữa phải làm sao?
Trong những ngày đầu sau sinh mổ mẹ vẫn tiếp tục sản xuất sữa non, tuy số lượng ít nhưng độ đậm đặc cao, giàu kháng thể và nhiều chất dinh dưỡng quý giá khác cho trẻ. Thực tế cho thấy nhiều mẹ sinh mổ nản lòng vì cố gắng kích thích, bóp bầu ngực nhưng không chảy một giọt sữa nào, nghĩ rằng mẹ sinh mổ không có sữa.
Bác sĩ Nguyên nhắn nhủ mẹ “ĐỪNG BỎ CUỘC”, có nhiều biện pháp giúp quá trình sản xuất sữa mẹ nhanh hơn, gọi sữa về mau hơn. Mẹ có thể thử các cách sau:
1. Thực hiện da kề da sau sinh
Sinh mổ không có sữa phải làm sao? Một trong những cách gọi sữa về sau sinh mổ đơn giản phải kể đến đầu tiên là cho trẻ da kề da với mẹ sớm nhất có thể nếu điều kiện sức khỏe của mẹ và trẻ cho phép. Cảm xúc hạnh phúc khi âu yếm con của mẹ sẽ giúp kích thích hormone sản xuất sữa hoạt động trơn tru hơn.
2. Cho bé bú càng sớm, càng nhiều càng tốt
Về nguyên tắc trẻ bú càng nhiều thì sữa mẹ càng về nhanh và càng sản xuất nhiều. Vì thế, mẹ nên cho trẻ bú theo nhu cầu kể cả khi chưa thấy tiết sữa, đừng chờ đến khi sữa về mới cho trẻ bú. Chú ý các dấu hiệu đói và đòi bú của trẻ để cho trẻ bú sớm, hoặc đợi 2-3 tiếng gọi trẻ dậy bú một lần, không được để trẻ sơ sinh ngủ quá 4 tiếng mỗi giấc.
Tuy nhiên, việc cho trẻ bú thường xuyên trong 1-2 ngày đầu sau sinh mổ là điều không dễ dàng bởi mẹ còn chịu các cơn đau của vết mổ và cơn co thắt tử cung, tay mẹ còn đang truyền dịch. Mẹ có thể áp dụng các tư thế cho con bú dưới đây để cảm thấy thoải mái hơn và có thể thực hiện thường xuyên hơn.
Tư thế nằm nghiêng: Đây là tư thế phù hợp nhất cho mẹ sau sinh mổ, giúp mẹ đỡ mệt và giữ cho vết mổ không bị tác động gây đau.
Hướng dẫn: Mẹ nằm nghiêng một bên, đặt trẻ nằm ngay bên cạnh. Có thể sử dụng gối để tựa đầu, tựa lưng và kẹp giữa hai đầu gối của mẹ miễn sao mẹ cảm thấy thoải mái nhất, tuy nhiên không được để gối tựa đầu quá gần đầu hoặc mặt trẻ. Sử dụng một tay để chặn gối ngăn không cho gối chạm đầu hoặc mặt bé, tay còn lại giữ trẻ nằm đúng tư thế hoặc nâng đỡ bầu ngực giúp trẻ dễ dàng ngậm bắt ti mẹ.
Đặt trẻ nằm nghiêng hướng vào mẹ, bụng trẻ chạm bụng mẹ sao cho tai – vai – hông trẻ nằm thẳng hàng. Đặt gối ôm mềm hoặc cuộn khăn lót phía sau lưng trẻ giúp trẻ nằm nghiêng bú được dễ dàng. Lấy gối hoặc khăn ra khi trẻ đã bú xong.
Hướng dẫn: Mẹ nằm trên giường, nâng đầu giường cao hơn tầm 30- 45 độ hoặc lót gối cao dưới lưng để mẹ ở tư thế nửa nằm nửa ngồi.
Đặt trẻ nằm trên người mẹ sao cho mặt trẻ đối diện với ngực mẹ. Theo bản năng, trẻ sẽ tự tìm đến núm vú và ngậm bắt vú, mẹ có thể hỗ trợ để trẻ ngậm bắt vú dễ dàng hơn.
Hướng dẫn: Mẹ nâng đầu giường cao lên hoặc ngồi dựa vào tường, có thể sử dụng gối hoặc ghế tựa lưng để giúp mẹ cảm thấy thoải mái hơn. Sử dụng thêm một chiếc gối hoặc mền xếp dày đặt dưới cánh tay mẹ, giúp mẹ nâng đỡ trẻ. Mẹ hãy ôm trẻ vào lòng giống như đang ôm quả bóng.
Trong những trường hợp trẻ phải tạm cách ly mẹ vì một lý do nào đó, sau mổ 12 giờ mẹ có thể bắt đầu dùng tay hoặc máy hút sữa để kích thích sự lên sữa. Trước khi bắt đầu mẹ nên làm động tác massage bầu ngực, có thể sử dụng khăn hoặc túi chườm ấm. Để có thể vắt ra sữa non trong những ngày đầu sau sinh, vắt sữa bằng tay là phương pháp hiệu quả hơn. Mẹ thực hiện vắt sữa non bằng tay rồi sử dụng thìa cho trẻ uống.
Mẹ cũng có thể sử dụng máy hút sữa để kích thích sự lên sữa. Tác động của máy hút sữa mô phỏng hoạt động bú mút trực tiếp của trẻ để kích thích cơ thể mẹ tạo sữa. Khi sữa được hút khỏi ngực sẽ báo hiệu cho cơ thể biết rằng cần sản xuất nhiều hơn để đáp ứng nhu cầu của trẻ. Tuy nhiên, mẹ không nên quá kỳ vọng vào việc hút sữa, không nên hút quá lâu trong một lần hút, cũng không nên hút lực quá mạnh có thể làm đầu vú sưng đau, thậm chí bị chảy máu.
4. Massage ngực nhẹ nhàng
Việc massage quanh bầu ngực nhẹ nhàng giúp cơ thể mẹ tăng tiết hormone Prolactin và Oxytocin, giúp kích thích sản xuất sữa nhiều hơn. Động tác massage giúp đánh tan các cục sữa đông nếu có, khơi dòng sữa chảy trong các tiểu thùy và ống dẫn sữa, nhờ đó sữa xuống đều và nhiều hơn.
5. Uống nhiều nước ấm
90% sữa mẹ là nước, do đó mẹ hãy cố gắng uống thật nhiều nước. Các chuyên gia Sản khoa khuyến cáo, phụ nữ muốn nuôi con hoàn toàn bằng sữa mẹ nên uống khoảng 3 lít nước ấm mỗi ngày.
6. Ăn uống đầy đủ dưỡng chất
Sau sinh mổ mẹ cần có chế độ ăn uống khoa học, bổ sung đầy đủ dưỡng chất, không kiêng khem quá mức khiến cơ thể thiếu hụt dinh dưỡng, từ đó ảnh hưởng đến quá trình sản xuất sữa cũng như chất lượng sữa mẹ.
7. Nghỉ ngơi hợp lý, ngủ đủ giấc
Không chỉ cần chế độ ăn uống khoa học, mẹ sinh mổ cần có chế độ nghỉ ngơi hợp lý, ngủ đủ giấc, tránh căng thẳng hoặc stress để sữa mẹ về nhiều hơn. Mẹ phải có niềm tin vào bản thân rằng chắc chắn mình sẽ có sữa và đủ sữa cho con. Khi có niềm tin, tinh thần lạc quan và vui vẻ sẽ giúp cơ thể mẹ khởi động quá trình sản xuất sữa. Mẹ vui vẻ và hạnh phúc giúp trẻ nhận được nguồn năng lượng tích cực và vui vẻ hơn.
8. Tham khảo ý kiến bác sĩ
Sau khi đã áp dụng những cách kể trên mà mẹ sau sinh mổ không có sữa, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ để được kiểm tra tìm nguyên nhân. Bác sĩ cũng sẽ hướng dẫn cho mẹ cách khắc phục tình trạng không có sữa hoặc ít sữa hiệu quả mà vẫn đảm bảo an toàn cho trẻ.
Câu hỏi thường gặp
1. Có nên dùng thuốc lợi sữa không?
Hiện nay trên thị trường có rất nhiều quảng cáo về các sản phẩm thuốc lợi sữa, trà kích sữa… Tuy nhiên, phương pháp lợi sữa tốt nhất chính là cho trẻ bú mẹ thường xuyên, đúng cách, mẹ ăn uống đủ chất dinh dưỡng, nghỉ ngơi hợp lý, ngủ đủ giấc, tâm lý vui vẻ, thoải mái, không căng thẳng… sẽ đảm bảo được nguồn sữa mẹ cho trẻ.
Trước khi có ý định sử dụng bất kỳ sản phẩm lợi sữa nào, kể cả các sản phẩm quảng cáo thảo mộc thiên nhiên lành tính, mẹ cũng nên thăm khám để được bác sĩ kiểm tra xác định nguyên nhân dẫn đến tình trạng ít sữa và mất sữa, nhờ có có hướng khắc phục hiệu quả và an toàn, tránh các tác dụng phụ không mong muốn lên sức khỏe mẹ và chất lượng sữa mẹ cho trẻ.
2. Cho con bú sau sinh mổ có giúp mẹ giảm cân không?
Theo nghiên cứu, phụ nữ cho con bú thường giảm cân nhiều hơn trong 6 tháng đầu sau sinh so với phụ nữ không cho con bú. Nguyên nhân bởi cho con bú có thể đốt cháy 500 calo mỗi ngày, đồng thời hoạt động bú mút của trẻ kích hoạt các cơn co thắt giúp đẩy nhanh quá trình co hồi của tử cung.
Xây dựng chế độ ăn uống khoa học cộng với tập thể dục điều độ giúp mẹ giảm cân sau sinh mà vẫn duy trì được lượng sữa mẹ cần thiết cho trẻ. Đừng kiêng khem quá mức với mong muốn giảm cân nhanh chóng vì điều này có thể làm giảm lượng sữa mẹ, ảnh hưởng đến chất lượng sữa mẹ, khiến trẻ không nhận được chất béo và các vitamin cần thiết từ sữa mẹ.
Trung tâm Sản Phụ khoa Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh quy tụ đội ngũ chuyên gia – bác sĩ giỏi chuyên môn, giàu kinh nghiệm, sở hữu hệ thống máy móc thiết bị hiện đại, phác đồ chuyên sâu và cá thể hóa, phối hợp chặt chẽ đa chuyên khoa như Trung tâm Xét nghiệm, Trung tâm Chẩn đoán hình ảnh, Trung tâm Sơ sinh, khoa Nhi… sẵn sàng đồng hành cùng mẹ trong suốt hành trình mang thai, sinh nở và chăm sóc mẹ sau sinh, đảm bảo sức khỏe cho mẹ và nguồn sữa mẹ quý giá cho trẻ trong những tháng đầu đời.
|
© Copyright 2010 - 2023
Email: info@nuoicon.com
Nuoicon.com là Chuyên trang Thông tin kiến thức dành cho mẹ
